სმკმ: მეცხრე შეხვედრა

სოციალურ მეცნიერებათა კვლევის მეთოდები

დავით სიჭინავა
23 მაისი, 2019 წ.

მეცხრე შეხვედრა

დღევანდელი შეხვედრის გეგმა

  • ლექცია: კითხვარი, გაზომვა და სკალები
  • სემინარი

საბოლოო დავალება: კვლევის დიზაინის შემუშავება

  • შესავალი და კონცეფცია
  • ლიტერატურის მიმოხილვა
  • კვლევის ინსტრუმენტი

ინდივიდუალური დავალება

გაზომვა: ცვლადის ტიპები

  • თვისებრივი:
    • სახელდების (ნომინალური)
  • რაოდენობრივი:
    • რიგის (ორდინალური)
    • ინტერვალის
    • შეფარდების

სახელდების (ნომინალური) სკალა

Drawing

რიგის (ორდინალური) სკალა

Drawing

ინტერვალის და შეფარდების სკალა

  • აბსოლუტური ნულის არსებობა
  • სკალის ელემენტებს შორის მანძილის ინტერპრეტაცია შესაძლებელია

Drawing

ვალიდობა

  • შინაარსის
    • ინსტრუმენტის შესაბამისობა ცვლადის თავისებურებებთან - რამდენად წარმოადგენს კითხვა ან კითხვები გასაზომ მახასიათებლებს
  • ემპირიული
    • ურთიერთკავშირი ნაწინასწარმეტყველებ და მიღებულ შედეგებს შორის
  • კონსტრუქტორული
    • ურთიერთკავშირი თეორიულ სისტემასთან

სანდოობა

  • განმეორებითი (ტესტირება/რეტესტირება) შემოწმება
    • ინსტრუმენტის შემოწმება რამდენჯერმე ერთსა და იმავე ჯგუფთან
  • პარალელური ფორმები
    • ორი პარალელური ინსტრუმენტის გამოყენება ერთსა და იმავე ჯგუფთან
  • გახლეჩვის მეთოდი
    • ერთი ინსტრუმენტის შუაზე გაყოფა და ერთსა და იმავე ჯგუფთან შემოწმება

სკალები და ინდექსები

  • ორი ან მეტი ინდიკატორის კომბინირება
  • მაგ.სამომხმარებლო ფასების ინდექსი:

\( I = \frac{\sum p_{i}q_{0}}{\sum p_{0}q_{0}} \)

სკალები და ინდექსები

  • მაგ.შინამეურნეობის ეკონომიკური მდგომარეობის ინდექსი:
    • ოჯახში არსებული სხვადასხვა ნივთების რაოდენობა Drawing

თურსტოუნის სკალა

Drawing

თურსტოუნის სკალა

  • ჩამოწერეთ შესაძლო დებულებები,
  • შეაფასეთ დებულებები 1-11 სკალაზე, კონცეფციასთან შესაბამისობის მხრივ,
  • ამოაგდეთ ის დებულებები, რომლებსაც ყველა შეუსაბამოდ თვლის,
  • კითხვის პასუხებად აიღეთ ,,დიახ/არა"

ლიკერტის სკალა

Drawing

ლიკერტის სკალა

Drawing

ლიკერტის სკალა

  • სკალის შესაძლო პუნქტების შედგენა
  • პუნქტების მთლიანი და საშუალო მაჩვენებლების გამოთვლა
  • პუნქტების დისკრიმინაციული ძალის გამოთვლა
  • სკალის საბოლოო დებულებების შერჩევა
  • დებულებათა სანდოობის შემოწმება

ლიკერტის სკალა

  • გაუკეთეთ წარწერები
  • სკალა უნდა იყოს ერთპოლუსიანი
  • სკალა უნდა იყოს კენტი
  • სკალა უნდა იყოს უწყვეტი
  • გაითვალისწინეთ პასუხების კონტინუუმი
  • სკალა უნდა იყოს ლოგიკური
  • ნაკლებად გამოიყენეთ ,,დათანხმება-არდათანხმების'' ტიპის კითხვები

კრონბახის ალფა

  • დებულებების ერთობლიობის შინაგანი თანხმობის შეფასება

გუტმანის სკალა (Guttman scale)

დებულება შეფასება
მე მიყვარს სეირნობა
მე მიყვარს პარკში სეირნობა
მე მიყვარს ვაკის პარკში სეირნობა
მე მიყვარს მზიან ამინდში ვაკის პარკში სეირნობა

გუტმანის სკალა

  • სამიზნე პოპულაციაში ნამდვილად უნდა არსებობდეს დამოკიდებულება (ატტიტუდი) საკვლევი ობიექტის მიმართ
  • საჭიროა შესაბამისი დებულებების პოვნა, რომელიც ზუსტად ასახავს ამ ობიექტის კომპონენტებს
  • ყველა დებულება თანმიმდევრულად უნდა ზომავდეს ამ ობიექტის ცალკეულ კომპონენტს

სხვა სკალები

  • საწინააღმდეგო დებულებათა რომბი,
  • ბოგარდუსის სოციალური დისტანციის სკალა,
  • ოზგუდის სემანტიკური დიფერენციალის სკალა

კითხვარი

  • ფაქტობრივი კითხვები

კითხვარი: ფაქტობრივი კითხვები

Drawing

კითხვარი

  • სუბიექტური გამოცდილება

კითხვარი

Drawing

კითხვარი (წულაძე, 2004)

  • ატრიბუტები
  • ქცევები
  • განწყობები
  • რწმენები

კითხვარი (წულაძე, 2004)

  • ნეიტრალური ქცევითი შეკითხვები
  • ქცევითი შეკითხვები, რომლებზეც პასუხის გაცემა რესპონდენტს აფრთხობს
  • დამოკიდებულების/განწყობის გასაზომი შეკითხვები
  • ცოდნის შესაფასებელი შეკითხვები
  • შესრულების შესაფასებელი შეკითხვები
  • ფსიქოგრაფიული შეკითხვები
  • დემოგრაფიული შეკითხვები

კითხვის ფორმები

  • ღია
  • დახურული

ღია თუ დახურული კითხვარი?

  • მიზნები
  • ინფორმირებულობის დონე
  • თემის გააზრება
  • მოტივაცია და შინაარსობრივი მზადყოფნა

დახურული კითხვის ფორმები

  • შეფასების სკალა
  • რანჟირების სკალა
  • სემანტიკური დიფერენციალი
  • საკონტროლო სია

შემთხვევითი კითხვები (გადასვლები)

  • მოსახლეობის სპეციალური ჯგუფები

კითხვების თანმიმდევრობა

  • ე.წ. ძაბრისებური თანმიმდევრობა
  • ამობრუნებული ძაბრისებური თანმიმდევრობა

კითხვარის შედგენის პრინციპები

  • რესპონდენტთან შესაბამისობა
  • ენა და ჟარგონი
  • მგრძნობელობა
  • პრესტიჟი
  • მიმართულების მიმცემი კითხვები
  • ჰიპოთეტური კითხვები
  • ორმაგი შეკითხვები
  • დროის შუალედების აღმწერი კითხვები
  • გადამფარავი კატეგორიები

ფორმატი

  • თავფურცელი
    • ნუმერაცია
    • მიმართვის ტექსტი
    • რესპონდენტის შერჩევა
  • სექციები
    • თემატურობა!
  • ინსტრუქციები
    • ბარათები
  • ინტერვიუერის შეფასება

კითხვის ფორმატი, ფორმულირება, თანმიმდევრობა და პასუხების განაწილება

Drawing

კითხვის ფორმატი, ფორმულირება და პასუხების განაწილება

Drawing

კითხვის ფორმატი, ფორმულირება და პასუხების განაწილება

Drawing

დავალება მომდევნო ლექციისთვის:

  • მე თითოეულ თქვენგანს მივცემ ქართულენოვან კითხვარს და შესაბამის დოკუმენტებს
  • ერთგვერდიან ესეში (რომლის სტრუქტურასაც აგიტვირთავთ), უნდა შეაფასოთ კითხვარის დადებითი და უარყოფითი მხარეები, ასევე - კითხვების ტიპოლოგია.
  • დავალება წინას მსგავსად, ლინკზე უნდა ატვირთოთ
  • სრული აღწერისთვის, ხვალ დილიდან შეამოწმეთ კურსის ვებსაიტი